Rama IV sinh ngày 18 tháng 10 năm 1804, là con trai của Rama II và hoàng hậu Srisuriyendra. Lúc nhỏ, ông được gọi là Mongkut (มงกุฎ "vương miện"). Lúc cha ông lên ngôi năm 1809 thì hoàng tử Mongkut mới 5 tuổi. Năm 1816 ông được phong là Phrabat Somdet Phra Poramen Maha Mongkut. Năm 20 tuổi, ông đi tu theo truyền thống của Thái Lan. Khi phụ vương qua đời, theo luật kế vị, đáng lẽ ông xếp vào vị trí kế vị thứ nhất. Tuy nhiên vì ông đang đi tu và vì người anh cùng cha khác mẹ của ông là Nangklao là một người có kinh nghiệm chính trị và có ảnh hưởng, đã được các quan ủng hộ lên ngôi.

Trong thời gian tu hành, ông đã thành lập phong trào cải cách Thammayut Nikaya, một phong trào sau này đã trở thành một trong 2 phân phái của Phật giáo Thái Lan. Ông còn học tiếng Latin, tiếng Anh và thiên văn với các nhà truyền giáo và các thủy thủ. Ông thông thạo tiếng Anh dù người ta cho rằng em trai ông, phó vương Pinklao có thể nói tiếng Anh lưu loát hơn ông. Ông tu hành liên tục cho đến khi Rama III qua đời và ông trở thành vị vua kế ngôi.